Yaz akşamları serin bir aperitif eşliğinde piyano tuşlarından inci taneleri gibi dökülen ezgilerle serin bir meltemin ferahlığında ruhlarınızı yıkamaya ne dersiniz? Balad formunda gizlenen hikayeleri keşfetmek için sizleri dört haftalık bir program bekliyor. Romantizmin sembolü dört piyanist besteci ve hikaye diliyle aktardıkları saf müzik!
Balad formu Barok çağda gezgin şarkıcıların ya kendi yazdıkları ya da devrin ünlü şairlerinin yazdığı şiirleri enstrümanları eşliğinde şarkılamaları manasına gelirken bu form Frédéric Chopin ile minyatür piyano müziğinin felsefe ağırlıklı bir formu haline geldi.
Franz Schubert’in eserleri arasında bu isim altında yazılmış bir piyano eseri olmasa da çok özel melodiler içeren Impromtus serileri balad tadında ve derinliğinde nice ufuklara açılır.
Formun mucidi olarak Chopin’in baladları esasen mutlak müzik, yani içinde bir hikaye barındırmayan müzik olarak nitelenir. Bazı müzikologlar yine de yakın dostu büyük Leh şairi Adam Mickiewicz’in şiirlerinin bu nefis dört esere “temel” olduğunu söylerler.
Senfonik şiir formunu bulan yani program müziği dediğimiz konulu müziğin ilk örneklerini veren Franz Liszt ise ilk baladında kendi acısını anlatır. Çocuklarının annesi Comtesse d’Agoult ile yolunu ayırmış ama bu zor kararın ezici ağırlığı sırtına binmiştir. İkinci baladı pek bir belli konu içermese de üç ayrı finali ile dikkat çekicidir. Ekim 1848 tarihli Les Funérailles (Cenazeler) ise çok değerli dostu Chopin’in o tarihlerdeki vefatı üzerine yazıldığı düşünülse de esasen Macar tarihinin en feci sayfalarını içerir.
Brahms op. 10’unu Chopin’in 4 balayından sadece 12 yıl sonra 1854te yazdı. İçinde Clara Schumann’a ömür boyu duyacağı platonik aşkın ilk filizleri kol salmaya başlamıştı. Her ne kadar ilk baladında hayran olduğu Aydınlanma Çağı’nın büyük Alman şairi Johann Gottfried Herder’in “Edward” şiirini kullandıysa da son üç baladında ateşli savunucusu olduğu mutlak müziğine geri döndü. Özellikle son yani dördüncü baladda Brahms çok derin bir müzik yazarak piyanizm dehasını daha genç yaşına (21) rağmen ispat etmiştir. Geç dönem Op. 116 ve 117 intermezzolarında balad dehası yine tebarüz edecektir.
M. Erboy